ΑΡΕΣΚΟΥΣΑ ΒΟΙΑΤΙΣ

Ήταν σε κείνα τα χρόνια της ύστερης ακμής της πόλης των Βοιών,
κατά τη ρωμαϊκή εποχή τον 2ο -3ο μ.χ αιώνα.
Κόρη λαμπρή ζούσε στην πόλη, που στην ομορφιά έμοιαζε την Αφροδίτη
και στη σύνεση την Αθηνά.
Όμως πρόωρα ο Πλούτωνας ζήλεψε την κόρη, και την πήρε
στο σκοτεινό του βασίλειο.
Ο πόνος του χαμού της δεν χαράχτηκε μόνο στις ψυχές των δικών της,
αλλά και στο επιτύμβιο μάρμαρο.
Το πρωτότυπο επιτύμβιο επίγραμμα του θρήνου για το θάνατο της
Αρέσκουσας έχει χαθεί, έχει διασωθεί όμως το περιεχόμενο του σε
γερμανικές εκδόσεις του 1913 και του 1955.

"Αρέσκουσαν τηνδε γονείς κλαίουσι θανούσαν
ήδ΄όσσοι ταύτην λαοί έχουσι πόλιν
ην μεν γάρ γενεής ιδίης περικαλλές άγαλμα
ως σέλας ηελίου ως ρόδεος στέφανος
είδος έχουσ' ερατόν ίκελον χρυσή Αφροδίτη
έργα δ' Αθηναίη και φρένας ηδέ νόον
ου κεν τις ψεύσαιτο πρός Όλυμπον (μιν αείραι)
Κύπριδι νηοπόλον αθανάτους μυχίαν
ή και Αθηναίοις πάρεδρον θέμεν ηέ (θεράπνην)
Αρτέμιτος καλής τοξοφόρου λοχίης
παντοίης αρετής και είδεος είνεκ' εραστού
και πινυτής ερατής και φρενός ηγαθέης
τω ρ' άμοτον κλαίοντες εν οίκοις ούποτε θυμόν
αινοπαθή δακρύω πλήσουσιν γενέται
σήν αρετήν τεά τ΄έργα σαοφροσύνην τε ποθούντες
είδος τε ηγάθεον. Αρέσκουσα κλυτή."

Το 1971 στην τοπική εφημερίδα "Λακωνικό Μέλλον"
δημοσιεύεται ελεύθερη μετάφραση του Ιωάννη Ταϊφάκου.

"Κλαίν' οι γονείς την πεθαμένη Αρέσκουσα
και όσοι άνθρωποι την πόλη κατοικούνε.
γιατί 'τανε το σώμα της σαν άγαλμα πεντάμορφο
κι ήτανε λάμψη του ηλιού και ρόδινο στεφάνι
κι όμορφη στην γλυκειά μορφή σαν τη χρυσή Αφροδίτη
μα έμοιαζε της Αθηνάς στα έργα και στη γνώση
Δεν θάναι ψέμματα να πείς στον Όλυμπο πηγαίνει
ιέρεια στων αθανάτων τα δώματα να γίνη
της Αθηνάς συντρόφισσα της Αφροδίτης κόρη
η της γλυκειάς Αρτέμιδας της τοξορίχτρας βάγια
και για την όψη την καλή και για την αρετή της
και για την σωφροσύνη της και το γερό μυαλό της
Τώρα σε κλαίν' στο σπίτι σας. Ποτέ οι γονηοί
δεν θάχουν άκλαυτη την άμοιρη καρδιά
στης αρετής και στης ωραίας σου καρδιάς τη σκέψη
και στης γλυκειάς σου της μορφής περήφανη Αρέσκουσα."

Κοντά 2000 χρόνια μετά ο πρόωρος χαμός της Αρέσκουσας
θρηνείται ακόμη απο τους σύγχρονους ποιητές.


Γιώργου Παπούλια

Α Ρ Ε Σ Κ Ο Υ Σ Α

Στους δυόσμους και στα χαμομήλια
με τη Θάλεια την Εριφύλη την Ελένη
απόγευμα αρχαίο του Απρίλη
χόρευες σαν τρελλή λές και ήθελες κάτι να προλάβεις.

Και ξάφνου πάνω στο χορό
την ομορφιά σου ζήλεψε του Άδη ο κωπηλάτης
και στου Ταινάρου το βυθό σε οδήγησε.

Αρέσκουσα
της εφηβείας σου μελαχροινό διαμάντι
άφαντο και ανέγγιχτο μου γειτονάκι

Κουράγιο το κουράγιο - πέτρα τη πέτρα
την κατασκότεινη σπηλιά να βρώ
θά΄ρθω
για να σπαθήσω το Έρεβος
την ώρα που ξυπνάνε τα τριζόνια
και οι φειδωλοί Θεοί σταγόνα την εύνοια μοιράζουν.

Την ώρα που ευτυχής μεθοκοπά ο Πλούτωνας
θά΄ρθω με δώρα και χρυσά νομίσματα
μήπως και το Ραδάμανθυ εξαγοράσω.

Αρέσκουσα για να σε πάρω
τις γκρίζες σκιές τριγύρα να ξορκίσω
το σκοτάδι απο το πρόσωπο σου να σκουπίσω
το θαλασσί του κόλπου θα φέρω να πλυθείς
μαργαριτάρια - χρώματα να στολιστείς
στο μεσημέρι το βαθύ να ξεχαστεί η μέρα
μήπως και θυμηθείς
πρίν δυο χιλιάδες τόσα χρόνια
με ποιό όνομα τ΄αγόρια σ΄αγαπούσαν.

Μα στο λαιμό Αρέσκουσα
Μαϊους που δεν έζησες θα σου κρεμάσσω
αυτούς που σου χρωστά ο Επάνω Κόσμος.

Αρέσκουσα
του Νότου λεπτοκεντημένο αστέρι
ώρα πρωινή της Άνοιξης την Ομορφιά σου
χέρι - χέρι
την Ομορφιά που αργαλειοί του τόπου μου
προσεχτικά την ύφαναν - ψηλά
στου Κάβου τους γρανίτες ν' ανεβάσω
σε χρυσοπράσινα πελάγη να καθρεφτιστεί
μήπως και τυφλωθεί η Ασκήμια
μήπως και γαληνέψει το Κακό
κι ανοίξουν πάλι οι αγκαλιές του κόσμου.

Αρέσκουσα - του Κάλλους μικρέ μου Αρχάγγελε
Κόρη της διπλανής μου πόρτας.


---------------------------------------------------

ΑΡΕΣΚΟΥΣΑ
Έκδοση Πολιτιστικού Συλλόγου

ΟΤΑΝ Η ΦΥΣΗ ΕΚΠΛΗΣΣΕΙ.

Είναι γνωστό ότι οι κρόκοι ανήκουν στην οικογένεια

των Ίριδων.

Η ιδιαιτερότητα τους είναι η απ' ευθείας έκφυση άνθους

και φύλλων, απο τον βολβό.

Το περιάνθιο των ειδών κρόκου αποτελείται απο 6 πέταλα..

Και όμως, στον Ταϋγετο εντοπίστηκε είδος κρόκου που έχει

11 πέταλα στο περιάνθιο αντί για 6.

Φύση είναι αυτή, ότι θέλει κάνει.

ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΑ ΕΓΚΑΤΑ ΤΗΣ ΒΑΤΙΚΙΩΤΙΚΗΣ ΓΗΣ

Κάποια Κυριακή πρωί, μία χαρούμενη σπηλαιοσυντροφιά φορτωμένη στους ώμους της

τα σακκίδια του εξοπλισμού και των προσδοκιών της, ανηφορίζει την πλαγιά του

βατικιώτικου βουνού.

Προορισμός το στόμιο ενός βαράθρου που η διαλυσιγενής ικανότητα του νερού

στον ασβεστόλιθο έχει δημιουργήσει σε κάποιο οροπέδιο.

Ο χάρτης και τα όργανα συμφωνούν.
Υψόμετρο 129 μέτρα.

Τη σπηλαιοπαρέα υποδέχεται το μεγάλο αρπαχτικό που φωλιάζει
στην είσοδο.
Συνηθισμένη περίπτωση, σε κάθε είσοδο σπηλαίου η βαράθρου να φωλιάζει αρπακτικό.
Το βράδυ σαν οι νυχτερίδες εγκαταλείψουν το βάραθρο για να κυνηγήσουν έντομα,
κάποιες θα δεχτούν την επίθεση του. Το ίδιο και σαν το χάραμα επιστρέψουν.

Μετά απο ένα ανήσυχο πέταγμα το μεγάλο αρπαχτικό κουρνιάζει στη κόχη του γκρεμού
που είναι η είσοδος του βαράθρου.
Η κοπέλα της σπηλαιοσυντροφιάς ήρεμα πλησιάζει πρός το αρπαχτικό .
μιλώντας του σιγανά.

Το πουλί καθησυχασμένο παραμένει στη θέση του. Η απόσταση που τους χωρίζει δεν
είναι παραπάνω από 3 μέτρα, και μία παράξενη επικοινωνία εξελίσσεται.
Όταν η Φύση προσεγγίζεται αλλοιώς.

Θα κόντευε 10 η ώρα όταν ο πρώτος σπηλαιοσύντροφος, ελεύθερο αφήνει το
σώμα του στο κενό.

Εγκαταλείποντας την επιφάνεια.

Ο καταβατήρας σταματάει 35 μέτρα παρακάτω, σε κάθετη κατάβαση.
Το δάπεδο σχηματίζει μία πλατεία και πρός τα ανατολικά μία στοά,
ή οποία 10 μέτρα μετά καταλήγει σε αδιέξοδο.
Στο δάπεδο όμως σχηματίζεται το στόμιο ενός πηγαδιού, που δείχνει να οδηγεί
σε βαθύτερα διαμερίσματα.
Κατάβαση σε δεύτερο επίπεδο και μετά απο άλλα 35 μέτρα κάθετης κατάβασης,
το πηγάδι οδηγεί σε ευρύχωρη αίθουσα, 70 μέτρα κάτω απο την επιφάνεια του
εδάφους.
Ο δεύτερος ένοικος του σπηλαίου μας υποδέχεται.














Μεγάλος μαύρος σκορπιός των σπηλαίων.
Η αίθουσα κοσμείται από πλούσιο σταλακτιτικό διάκοσμο και κουρτίνες.

Κάπου τα τοιχώματα της τελειώνουν, όμως σε κάποιο σημείο του δαπέδου άλλο
στόμιο πηγαδιού δείχνει ότι το βάραθρο συνεχίζει και σε τρίτο επίπεδο.
30 μέτρα μετά οι καταβατήρες σταματούν.
105 μέτρα κάτω απο την επιφάνεια του εδάφους, τεράστιες αίθουσες και πλούσιος
σταλακτιτικός διάκοσμος.


Στενός διάδρομος και σε κάποιο σημείο σταματάει δείχνοντας στενό λαγούμι.
Οριζόντια σπηλαίωση ίσως.
Ώρα για περπάτημα. Τι περπάτημα δηλαδή, γονατιστό περπάτημα, μερικές φορές
και σύρσιμο με την κοιλιά.
140 μέτρα οριζόντιας δύσκολης διαδρομής.
Που οδηγούν σε μία μικρή αίθουσα.
Και εκεί πάλι κάθετο κατέβασμα, αυτή τη φορά μόνο 16 μέτρα.
Πλέον δεν υπάρχει διάκοσμος στα τοιχώματα του βαράθρου, παρά
γυμνός ασβεστόλιθος.
Τα όργανα δείχνουν 150 μέτρα κάτω απο την επιφάνεια και 20 μέτρα κάτω
απο την στάθμη της θάλασσας.
Πλήθος απο νυχτερίδες θορυβημένες πετούν, ενώ στο δάπεδο είναι εμφανείς οι
εναποθέσεις γκουανό.
Μικρές, μονόχρωμες, γκρί, πεταλουδίτσες πετούν, ενώ δέχονται την επίθεση ενός
πουλιού που δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε.
Μία ολόκληρη βιοκοινωνία 160 μέτρα βαθιά στα έγκατα της γής, στο απόλυτο
σκοτάδι.

Σταματάμε για την απαραίτητη ανάπαυση. Λίγο νερό, ξηροί καρποί, μπισκότα,
για να αναπληρωθούν οι ξοδεμένες θερμίδες.
Νοιώθεις τα συναισθήματα ανάκατα μέσα σου.
Κάπου νοιώθεις πως έχεις κατέβει στον Άδη.
Πώς κάπως έτσι θα πρέπει να είχε νοιώσει και ο Ηρακλής όταν κατέβηκε σε αυτόν.
Έχεις την αίσθηση πώς μέσα απο τις μισοφωτισμένες αίθουσες θα προβάλλουν σκιές
και ψυχές.
Και έπειτα πάλι βλέποντας και θαυμάζοντας τη ζωή σε αυτό το βάθος και στα απόλυτα
σκοτάδια, νοιώθεις πώς ο πλανήτης σου έχει ξεγυμνωθεί. Πώς δεν έχει τίποτα πιά να
σου κρύψει.
Νοιώθεις πώς οι σιωπές μας μιλούν, και πώς καταλαβαίνονται απόλυτα.

Ώπ! τον πιάσαμε τον κλέφτη.
Ένα δολιχόποδο έχει αρπάξει ένα κομμάτι μπισκότου, και τρέχει να εξαφανιστεί
στις σχισμές του ασβεστόλιθου.
Ευτυχώς η ψηφιακή το προλαβαίνει.
Σιγά που θα έλεγε όχι στην πρόκληση της έτοιμης τροφής, επειδή δεν είχε ξαναδεί
ανθρώπους.


Στο τέλος της αίθουσας, 6 μέτρα παρακάτω, σχηματίζεται η λεκάνη μίας λίμνης
με καθαρά πράσινα νερά.
Ίσως και να είναι θάλασσα μιάς και είμαστε 20 μέτρα κάτω απο τη στάθμη της.
Όμως όχι, είναι καθαρό, γλυκό, πόσιμο νερό.
Ίσως να είμαστε στον υδροφόρο ορίζοντα.
Σε κάποια σημεία δεν φαίνεται πυθμένας, και το νερό σχηματίζει μαύρες τρύπες.
Σημάδι πώς το βάραθρο συνεχίζεται σε πλημυρισμένα διαμερίσματα, πού ποιός ξέρει
ως που εκτείνονται.
Πλέον χρειάζεται εξειδικευμένη εμπειρεία σπηλαιοκατάδυσης, και ειδικός εξοπλισμός.


Ώρα για επιστροφή.
Όταν και ο τελευταίος της σπηλαιοπαρέας ανέβηκε στην επιφάνεια, τα ρολόγια
έχδειχναν 8 το βράδυ.
10 ώρες μέσα στην κοιλιά της μάνας Γής!
Την κουρασμένη επιστροφή συνόδευε ένα μαγευτικό δειλινό.

Η ΛΑΚΩΝΙΑ ΤΟΥ ΠΙΡΙ ΡΕΪΣ

«Μάλτα γιοκ» είχε πει ο τούρκος Ναύαρχος Πίρι Ρέις, στην προσπάθειά του κάποτε να βρει το γνωστό νησί της Μεσογείου και καταγράφηκε στα διεθνή ναυτικά χρονικά. Παρ όλα αυτά, ο Τούρκος ναύαρχος έγινε σύμβολο της … τουρκικής ναυτοσύνης.
Ο Πίρι Ρέϊς (1470 - 1554) έμεινε γνωστός στην Ιστορία κυρίως όχι για τις ικανότητες του ως πειρατής ή ναύαρχος του σουλτανικού στόλου, αλλά για τους περίφημους χάρτες του, οι οποίοι σχεδιάστηκαν το 1513 και απεικονίζουν με καταπληκτική ακρίβεια τόπους του πλανήτη που ανακαλύφθηκαν αργότερα.
Εγκαταλείποντας τη θάλασσα και ασχολούμενος ως χαρτογράφος ο Πίρι Ρέϊς, χωρίς προφανώς να έχει υπόψη του τον Παυσανία και τις ταξιδιωτικές του περιγραφές, αφήνει έργο ταξιδιωτικών περιγραφών.
Από τις περιγραφές του Πίρι Ρέϊς, μαθαίνουμε για τα Βάτικα και τον Κάβο Μαλιά.
"Το ακρωτήρι αυτό λέγεται Μπενεφσέ, γιατί στα βορειοανατολικά του υπάρχει ένα ομώνυμο κάστρο δίπλα στη θάλασσα που ανήκει στη Βενετία. Στα ελληνικά λέγεται Μενεβεσίε, και είναι παραφθορά του Μενεβίς. Οι Ευρωπαίοι ονομάζουν το κάστρο Μερβέζιε.
Το ακρωτήρι της Μονεμβασιάς είναι ένα ψηλό βουνό που μπαίνει μέσα στη θάλασσα, και βρίσκεται στο νότιο τμήμα του βιλαετιού του Μοριά.
Το ακρωτήρι βλέπει στα νοτιοανατολικά "(εδώ εννοείται ο Καβομαλιάς).
"Στη μύτη του, δηλαδή νότια, υπάρχει μία ερειπωμένη εκκλησία.
Τη λένε Σάντα Άντζελο. Απο αυτή οι άπιστοι ονομάζουν το ακρωτήρι και Κάβο Σάντα Άντζελο.
Το πραγματικό του όνομα είναι όμως Κάβο Μαλούγια (Μαλέας).
Έτσι είναι περισσότερο γνωστό. Τα πλοία που έρχονται από τη Δυτική Μεσόγειο, προς τη Ρόδο, τη Χίο, την Ιστανμπούλ, φθάνουν οπωσδήποτε σε αυτό το ακρωτήρι. Είναι σαν σύνορο.
Τις καλοκαιρινές μέρες οι βορειοανατολικοί άνεμοι εμποδίζουν τα πλοία να περάσουν το ακρωτήρι. Ευνοϊκοί είναι οι δυτικοί και βορειοδυτικοί άνεμοι.
Επειδή το ακρωτήρι είναι σαν βουνό, δεν μπορούν να ρίξουν άγκυρα. Τα νερά στα βόρεια - βορειοανατολικά, είναι πάρα πολύ βαθιά.
Δέκα πέντε μίλια νοτιοδυτικά από το κάστρο της Μονεμβασιάς βρίσκεται το νησί που είναι γνωστό ως Τσούχα (Κύθηρα).
Τα πλοία μπορούν να αράξουν δύο μίλια βορειοδυτικά του ακρωτηρίου. Εκεί βρίσκεται η ερειπωμένη εκκλησία Σάντα Μαρία. Όπου και αν σκάψουν εμπρός της, βγαίνει γλυκό νερό" ( εδώ μάλλον εννοείται η περιοχή της Αγίας Μαρίνας - Κανατάκι).
"Το ακρωτήρι που βρίσκεται νοτιοδυτικά είναι χαμηλό. Έχει βράχους στη μύτη του, για αυτό πρέπει να το προσέχουν" (εννοείται το ακρωτήρι Ζόβολο).
"Στην άλλη πλευρά του ακρωτηρίου βρίσκεται η εκκλησία Αγιασίλες (Άγιος Βασίλειος)"(Μάλλον εννοείται ο Άγιος Λιάς).
"Αν κινηθούν λίγο βορειοδυτικά της, θα βρουν το κάστρο Βάτικα. Είναι γερό κάστρο. Υπάγεται στο σαντζάκι του Μοριά. Είναι χτισμένο πάνω σε ένα βράχο, δύο μίλια περίπου στο εσωτερικό της στεριάς και έχει εμπρός του λιμάνι. Τα πλοία δένουν τα παλαμάρια τους στα νοτιοανατολικά. Ρίχνουν άγκυρα στα βορειοδυτικά σε βάθος δέκα οργιές. Είναι καλό αραξοβόλι. Χαρακτηριστικό του λιμανιού από τη θάλασσα είναι μία ανοιχτή παραλία με ένα μαύρο ακρωτήρι στα ανατολικά της.
Πάνω του υπάρχουν τρία μυτερά βουναλάκια. Να κινηθούν σε απόσταση ενάμισι παλαμάρι από το ακρωτήρι χωρίς φόβο, και από κει να μπουν χωρίς φόβο στο λιμάνι."

Εδώ ο ναύαρχος δεν περιγράφει ως λιμάνι τον όρμο των Βατίκων. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που δίνει ότι τα πλοία φουντάρουν βορειοδυτικά και δένουν τα παλαμάρια τους νοτιοανατολικά, αναφέρεται στην περιοχή του Παλαιοκάστρου. Το μαύρο ακρωτήρι ανατολικά προφανώς αναφέρεται στον κάβο της Πούντας στο Λά.
"Απέναντι βρίσκεται το νησί Μπέγκ (Σερβί)" (αναφέρεται στην Ελαφόνησο).
"Οι Ευρωπαίοι το λένε Ιζιλε Σερβί , δηλαδή ''νησί των ελαφιών''. Είναι ακατοίκητο.
Νότια του βρίσκεται ο όρμος Πόρτο Σερβί (Σαρακίνικο). Τα πλοία δένουν τα παλαμάρια τους στο χοντρό ακρωτήρι νοτιοανατολικά και ρίχνουν άγκυρα στα βόρεια σε βάθος 20 οργιές. Είναι κατάλληλο αραξοβόλι για τις μεγάλες μπάρτσες.
Όσοι χρειάζονται πόσιμο νερό, θα το βρουν κάτω από ένα βράχο δίπλα στη θάλασσα,
στην πλευρά του νησιού που βλέπει προς τις ακτές της Ρούμελης."
Οι πληροφορίες που δίνει εδώ ο Ρέϊς δεν αφορούν μόνο το Σαρακίνικο. Το ότι τα πλοία αγκυροβολούν βόρεια σε βάθος 20 οργιές και δένουν παλαμάρια στο χοντρό ακρωτήρι νοτιοανατολικά, περιγράφει τη Λεύκη από όπου γινόταν και η υδροληψία.

"Τα πλοία δεν περνούν ανάμεσα στο νησί και στη Ρούμελη, γιατί τα νερά είναι ρηχά.
Οι γαλέρες περνούν όταν ο άνεμος είναι ευνοϊκός. Σε αντίθετη όμως περίπτωση σε πολλά σημεία μπορούν να πέσουν σε βράχια που είναι διάσπαρτα εδώ και εκεί.
Εμείς περάσαμε εδώ με καλιάτα. Αυτό έγινε με μεγάλη δυσκολία. Από το νησί ως το ακρωτήρι της Μονεμβασιάς είναι είκοσι μίλια, ενώ η Βάτικα δέκα.
Από αυτό το λιμάνι ως τη Ρόγια (Καστέλο Ρόπα) είναι πέντε μίλια.
Η Ρόγια βρίσκεται τρία μίλια περίπου μέσα στη στεριά, χτισμένη πάνω σε ένα βράχο.
Υπάγεται στο λιβά του Μοριά. Εμπρός της υπάρχει το φυσικό λιμάνι Πόρτο Ρόγια. Εκεί βρίσκεται και ένα ερειπωμένο κάστρο. Τα πλοία που φθάνουν στο λιμάνι δένουν τα παλαμάρια τους στο βράχο που βρίσκεται δυτικά. Ρίχνουν άγκυρα στα δυτικά σε βάθος 15 οργιές. Χαρακτηριστικό του λιμανιού από τη θάλασσα, είναι το στρογγυλό ακρωτήρι δυτικά του. Μοιάζει με νησί. Τα νερά γύρω του είναι βαθιά. Πουθενά αλλού εκτός από το λιμάνι δεν μπορούν να αράξουν. Πέντε μίλια νότια νοτιοανατολικά βρίσκεται το νησί Σέρβι. Ενώ το Άσπιρε Ποτάμο (ποταμός Ευρώτας) βρίσκεται δέκα πέντε μίλια βορειοδυτικά. Είναι επίσης γνωστό και ως Ακ Σού."

Αν και ο Πίρι Ρέϊς φημίζεται για την ακρίβεια του, όπως και οι χάρτες του, εδώ φαίνονται οι περιγραφές του να μην ανταποκρίνονται πλήρως στην πραγματική κατάσταση. Σίγουρα η Βάτικα δεν απέχει 10 μίλια απο το νησί (Ελαφονήσι), εκτός και αν την τοποθετήσουμε στην περιοχή του Κάβο Μαλέα. Η απόσταση που απεικονίζεται στους χάρτες του Πίρι Ρέϊς μεταξύ Ελαφονησιού και της απέναντι στεριάς (Πούντας), είναι όση και αυτή Παλαιοκάστρου - Πούντας. Στην πραγματικότητα είναι κατά πολύ μικρότερη.
Ο Πίρι Ρέϊς τοποθετεί σε 5 μίλια απόσταση απο το Ελαφονήσι τη Ρόγια (Καστέλο Ρόπα). Η απόσταση αυτή αντιστοιχεί στον Πλατανιστό όπου όμως δεν υπάρχει λιμάνι ή στο εσωτερικό αξιόλογη πόλη.
Είναι φανερό και απο την απεικόνιση του χάρτη ότι η Ρόγια (Καστέλο Ρόπα) αντιστοιχεί στο λιμάνι της Πλύτρας το οποίο απέχει απο το Ελαφονήσι 15-16 μίλια.
Το στρογγυλό ακρωτήρι που μοιάζει με νησί αντιστοιχεί στο ακρωτήρι Ξυλής, ενώ η πόλης της Ρόγιας που βρίσκεται 3 μίλια εσωτερικά της στεριάς με τα ερείπια του κάστρου (Παλαιόκαστρο), περιγράφει τον Ασωπό.

"Είναι ένας μεγάλος ποταμός με νερό χειμώνα καλοκαίρι. Τα καΐκια μπαίνουν στο εσωτερικό του. Στις δύο όχθες του υπήρχε παλιά μία πόλη, που σήμερα είναι ερειπωμένη. Το σημερινό της όνομα είναι Άιλος (Έλος). Καταστράφηκε από τον Μεβλάι Γιακούμπ μπίν Μανσούρ. Ήταν ένας μεγάλος βασιλιάς που καταγόταν από την οικογένεια του προφήτη Ομέρ. Το έτος 373 Εγίρας (980 μΧ) αυτός ερχόταν από την πόλη Μερεκίς (Μαρακές) του Μαγκρέμπ με χίλια πλοία για να πάρει την Ιστανπούλ, και ξεχειμώνιασε στο βιλαέτι του Μοριά. Τότε καταστράφηκε η Άιλος.
Πάρα πολλά κτίσματα υπάρχουν σήμερα στην πόλη. Τα νερά εμπρός από την πόλη είναι κατάλληλα για να αράξουν. Εδώ αράζουν τα περαστικά πλοία. Παίρνουν πόσιμο νερό και συνεχίζουν το δρόμο τους.
Δέκα μίλια δυτικά υπάρχει το νησάκι Μποϊνούξ ( Μαραθονήσι). Τα νερά ανάμεσα σε αυτό και τις ακτές της Ρούμελης έχουν βάθος έξι οργιές. Είναι καλό αραξοβόλι. Από τη μεριά της Ρούμελης υπάρχει ένα ερειπωμένο κάστρο που το λένε Παλιάπολι. Το νησάκι λέγεται Κερέτε ( Κερατίδι ) " (πρόκειται για τη σημερινή Κρανάη).
"Τα μεγάλα πλοία μπαίνουν στο λιμάνι από τα βόρεια του μικρού νησιού. Δένουν τα παλαμάρια τους στο μικρό νησί, και ρίχνουν άγκυρα κατά τη θάλασσα στη Ρούμελη. Αν έρχονται από τη θάλασσα και θέλουν να γνωρίζουν το χαρακτηριστικό του νησιού, αυτό είναι πως από μακριά φαίνεται ψηλό.
Νότια του μικρού νησιού βρίσκεται το φυσικό λιμάνι Βάτι (Βαθύ). Είναι πολύ ωραίο.
Πιο κάτω υπάρχει ένας όρμος με ερειπωμένο κάστρο στο εσωτερικό του" (προφανώς εννοείται ο όρμος του Σκουταριού).
"Νοτιότερα φθάνουν στο λιμάνι Κόλα Κίτε ( Κολοκύθα)" (εδώ μάλλον περιγράφεται ο σημερινός Κότρωνας).
"Πιο κάτω φθάνουν στο Πόρτο Κάλι (Πόρτο Κάγιο), που απέχει 18 μίλια από το νησί Μποϊνούζ. Το Πόρτο Κάλι είναι ένα ωραίο φυσικό λιμάνι. Χαρακτηριστικό του είναι πώς πρώτα φτάνουν στο ακρωτήρι Μάνια, και μετά υπάρχει ένας όρμος που βλέπει ανατολικά. Στο εσωτερικό του βρίσκεται η ερειπωμένη εκκλησία Σαν Νταρχάτζιλου
(Αρχαγγέλων, Αγ. Άγγελος). Αφού περάσουν λίγο βόρεια του όρμου βρίσκεται το λιμάνι Πόρτο Κάγιο που βλέπει ανατολικά. Χαρακτηριστικό του είναι οι κόκκινοι βράχοι που βρίσκονται στα βόρεια της εισόδου του. Μπαίνουν στο λιμάνι έχοντας τους βράχους στα δεξιά. Μέσα στο λιμάνι υπάρχει μία ξέρα κοντά στους κόκκινους βράχους. Τα πλοία να κινηθούν κοντά προς το ακρωτήρι που βρίσκεται στα βόρεια του λιμανιού. Έτσι η ξέρα μένει δεξιά.
Πιο κάτω από το λιμάνι του Πόρτο Κάγιο ως το ακρωτήρι της Μάνης είναι τέσσερα μίλια νότια. Εκεί υπάρχει αραξοβόλι εμπρός από την εκκλησία Σάν Νταρχάτζιλου. Ως εδώ."

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: τα στοιχεία αντλήθηκαν
από το έργο « Ο Πίρι Ρέϊς – η οθωμανική χαρτογραφία –
και η λίμνη του Αιγαίου», του Δημήτρη Λούπη και της
Βρετανικής Σχολής.
Τα κείμενα με έντονη γραφή αποτελούν σχόλια και
παρατηρήσεις του μπλόγκ.