ΤΟ ΓΕΩΠΑΡΚΟ ΤΩΝ ΒΑΤΙΚΩΝ

Το ενδιαφέρον και η περιέργεια των κατοίκων του Δημοτικού Διαμερίσματος Αγίου Νικολάου, του Δήμου Βοιών που βρίσκεται στη νοτιοανατολική Λακωνία, για κάποιους παράξενους γεωλογικούς σχηματισμούς που έμοιαζαν με δένδρα, τους έφερε σε επαφή με τον καθηγητή Παλαιοβοτανικής και Παλαιοντολογίας του πανεπιστημίου Αθηνών Ευάγγελο Βελιτζέλο, ο οποίος και επισκέφθηκε την περιοχή.
Η πρώτη εκτίμηση του καθηγητή ήταν πώς στην περιοχή του Δήμου Βοιών, υπάρχουν σπάνια ευρήματα εξαιρετικής παλαιοντολογικής σπουδαιότητας, τα οποία για πρώτη φορά αποκαλύπτονται όχι μόνο στον ελλαδικό χώρο, αλλά και σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό χώρο. Συγκεκριμένα μέσα σε θαλάσσια ιζήματα Πλειο - πλειστοκαινικής ηλικίας, πλούσια σε όστρακα μεγίστης μουσειακής αξίας εμφανίζεται πληθώρα χοανοειδών μορφών με δενδρώδη ανάπτυξη.

Η σπουδαιότητα των ευρημάτων δεν άφησε αδιάφορους τους επιστήμονες, και συγκροτήθηκε επιστημονική ερευνητική ομάδα υπό τον καθηγητή Ευάγγελο Βελιτζέλο, ενώ αργότερα με τη γνωστοποίηση του θέματος και άλλοι επιστήμονες παλαιοντολόγοι ενδιαφέρθηκαν για το γεωπάρκο του Δήμου Βοιών, οι οποίοι μάλιστα χωρίς ενδελεχή και μακρόχρονη έρευνα αποφάνθηκαν ότι τα εν λόγω απολιθώματα είναι γιγαντιαίες μορφές σπόγγων και κοραλλιών.
Η επιστημονική ερευνητική ομάδα του πανεπιστημίου Αθηνών, έπειτα από μακρόχρονη ενδελεχή έρευνα και συνεργαζόμενη με τα πανεπιστήμια της Πράγας, του Μονάχου, του Τίμπιγκεν και του Γκέτιγκεν, το 2001 κατέληξε σε μελέτη και συμπεράσματα.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας και της μελέτης δεν εκφράζεται καμία αμφιβολία για την φυτική προέλευση των απολιθωμάτων, ενώ αυτό που έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η ασβεστολιθική προέλευση της απολίθωσης.

Η ηλικία των απολιθωμένων δασών στην Ελλάδα φθάνει και τα 20 εκατομμύρια χρόνια και έχουν απολιθωθεί με τη διαδικασία της πυριτίωσης, λόγω ηφαιστειακής δραστηριότητας.
Στο γεωπάρκο των Βοιών η ηλικία είναι μικρότερη (1-3 εκατομμύρια χρόνια), αλλά αυτό που το κάνει ξεχωριστό και μοναδικό, είναι η σπάνια διαδικασία με την οποία έχει απολιθωθεί, και είναι αυτή της ασβεστίωσης.
Πριν από εκατομμύρια χρόνια στην περιοχή υπήρχε ένα τροπικό δάσος, με κυρίαρχη φυτική μορφή το φοίνικα, καθώς σύμφωνα πάντα με την μελέτη η ιστολογική εξέταση έδειξε μεγάλες ομοιότητες με τους φοίνικες στο Βάϊ της Κρήτης.
Μεγάλες γεωλογικές αναστατώσεις μετέτρεψαν το δάσος σε πυθμένα θάλασσας. Από την επιστήμη της γεωλογίας γνωρίζουμε ότι στο τέλος του Πλειόκαινου (2 εκατομμύρια χρόνια πριν) ένας κλάδος της Μεσογείου εισχωρεί μεταξύ Πελοποννήσου και Κρήτης προς το Μυρτώο πέλαγος, ταπεινώνοντας μέρος της Αιγαιϊδος σε πυθμένα θάλασσας. Είναι πολύ πιθανόν σε αυτό το χρόνο να έγινε η καταβύθιση τους δάσους.
Σε συνθήκες θαλασσίου περιβάλλοντος, με τη βοήθεια μικροοργανισμών και φυκών, σε βάθος χιλιάδων ετών, συντελέστηκε η απολίθωση και οι κορμοί των δένδρων ασβεστιώθηκαν.
Στο πέρασμα του χρόνου τα ιζήματα που κατακάθονταν στον πυθμένα της θάλασσας κάλυψαν το δάσος και το έθαψαν.
Ώσπου νέες γεωλογικές ανακατατάξεις αυτή τη φορά ανύψωσαν τον πυθμένα της θάλασσας, μετατρέποντας τον σε ξηρά.
Η κυματική δραστηριότητα διαβρώνοντας το ιζηματογενές πέτρωμα της ακτογραμμής αποκαλύπτει τους θαμμένους κορμούς. Αλλά και στα ενδότερα της πεδιάδας των Βοιών, διαβρώσεις έχουν αποκαλύψει βαρελόμορφους κορμούς δένδρων που η διάμετρος τους φθάνει τα 3 μέτρα, που κατά την άποψη των ειδικών είναι είδη δρυός.
Εν τω μεταξύ στις είδη υπάρχουσες δύο θεωρίες περί του γεωπάρκου των Βοιών, ήλθε να προστεθεί και μία τρίτη από άλλους επιστήμονες.
Σύμφωνα με αυτή αποκλείεται η δενδρώδης προέλευση των απολιθωμάτων, και πιθανολογείται ότι οι χοανώδεις αυτές μορφές δημιουργήθηκαν από την έκλυση ανερχομένων αερίων τα οποία περνώντας μέσα από τις ρωγμές των πετρωμάτων διέλυαν τα ορυκτά συστατικά τους, παρασύροντας τα στην έξοδο τους όπου και τα απέθεταν. Η άποψη αυτή πιθανολογεί, και ως κύριο επιχείρημα της αναφέρει ότι όλοι οι κορμοί είναι όρθιοι και δεν έχει βρεθεί κανένας ξαπλωμένος από πεσμένο δένδρο.
Ωστόσο αυτό που συμφωνούν και οι τρείς απόψεις, είναι ότι για οτιδήποτε και αν πρόκειται το γεωπάρκο των Βοιών είναι κάτι το μοναδικό, εξαιρετικό, και σπάνιο, και επομένως μπορούν να θεωρηθεί ως διεθνώς διατηρημένο μνημείο της φύσης, ανυπολόγιστης επιστημονικής αξίας.